Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Interpunkcja2005-12-13
Gdzie stawiamy odsyłacz do przypisu? Przed kropką czy po niej?
Odsyłacz do przypisu jest częścią zdania, a zatem musimy postawić go przed kropką w myśl zasady, że jeśli symbol odsyłający czytelnika do przypisu znajduje się na końcu zdania, powinniśmy umieścić go przed kropką12. ← Tak też uczyniłam (zob. J. Podracki, A. Gałązka: Kieszonkowy słowniczek interpunkcyjny PWN. Warszawa 2001, s. 76).
Katarzyna Sujkowska-Sobisz
Interpunkcja2005-11-15
Bardzo proszę o wyjaśnienie zasady stawiania przecinków przed powtórzonymi spójnikami... Z góry dziękuję! POZDRAWIAM - KINA
Stawiamy przecinek przed spójnikami, takimi jak i, oraz, lub, albo, czy, ani itd., jeżeli wyrazy te zostały powtórzone, także wielokrotnie, np. Nie było go ani w domu, ani w garażu, ani na podwórzu, ani na ulicy. Zwiedzaliśmy i Warszawę, i Kraków, i Poznań. Problem ten szczegółowo przedstawia reguła 378 zasad pisowni polskiej.
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2005-04-13
Czy w zdaniu Najlepsze efekty osiąga się, stosując preparat dwa razy dziennie. powinien być przecinek?
Od 1993 roku zgodnie z zaleceniem Komisji Kultury Języka PAN, mającym uprościć polską interpunkcję, oddziela się przecinkiem każdy imiesłów zakończony na -ąc, -wszy i -łszy, bez względu na to, czy ma określenia, czy też występuje bez nich i bez względu na to, jak interpretujemy jego funkcję w zdaniu. Jeśli imiesłów taki jest wtrącony w zdanie, wydziela się go przecinkami z obu stron (zob. regułę 367 zasad pisowni polskiej). A zatem - przecinek musi być! Jeśli imiesłów taki jest wtrącony w zdanie, wydziela się go przecinkami z obu stron, np. Gonzalo pędem biegł z obawy, żeby tamci jemu w tłumie nie zginęli, i odnalazłszy ich, mnie znaki dawał, bym pośpieszał (W. Gmobrowicz).
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2005-02-21
Uprzejmie proszę o wydanie porady językowej w sprawie poprawności zwrotów: Szanowny Panie z wykrzyknikiem i przecinkiem na końcu oraz bez żadnego znaku interpunkcyjnego. Wszystkie wyżej wymienione formy są używane. Wydaje mi się, że w języku polskim na końcu zwrotu typu Szanowny Panie powinien znajdować się wykrzyknik. Ostatnio dość często jest on zastępowany przecinkiem. Zostało to prawdopodobnie zaczerpnięte z kultury zachodniej. Która z form jest poprawna (lub może obie: wykrzyknik i przecinek) oraz czy może zabraknąć znaku interpunkcyjnego na końcu takiego zwrotu?
Po zwrocie powitalnym można postawić wykrzyknik lub też przecinek. Jeśli postawimy wykrzyknik, dalszą część listu rozpoczynamy wielką literą, po przecinku natomiast należy list rozpocząć małą literą. Wykrzyknik jest uznawany za oznakę emocjonalnego stosunku nadawcy do adresata, dlatego też nie jest zalecany w komunikacji oficjalnej (poleca się raczej stosowanie przecinka). W korespondencji prywatnej poprawne są oba sposoby zapisu. Zwrot adresatywny typu Szanowny Panie nie może jednak być pozostawiony bez żadnego znaku interpunkcyjnego.
Aldona Skudrzyk i Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2005-01-12
Dzień dobry! Chciałam rozstrzygnąć problem stawiania przecinka przed oraz. Słyszałam, że wprowadzono niedawno obowiązek stawiania przecinka przed oraz. Czy to prawda?
Nic mi o takim „obowiązku” nie wiadomo! Zasady interpunkcji polskiej mówią, że zasadniczo przed spójnikiem oraz przecinka się nie stawia, chyba że oraz łączy zdania współrzędne w zdaniu złożonym, a między nimi znajduje się zdanie podrzędne, np. Dostał w prezencie rower, o którym marzył, oraz trochę słodyczy, Zdanie podrzędne o którym marzył musi zostać wydzielone przecinkami, nawet jeżeli oznaczałoby to postawienie przecinka przed spójnikiem oraz (a nieraz nawet przed i).
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2004-10-18
Kiedy stawiamy przecinek?
Przecinka używamy oczywiście w obrębie zdania (pojedynczego i złożonego) i jest wiele przypadków, kiedy trzeba go zastosować (zob. Zasady pisowni polskiej). Porada językowa nie może jednak polegać na tym, aby przepisać wielki fragment tekstu z odpowiedniej publikacji, dlatego ograniczę się jedynie do schematycznego wyliczenia sytuacji, w których przecinek jest wymagany. Służy on m.in. do oddzielania: 1) zdań składowych zdania złożonego (zdania nadrzędnego od podrzędnego, a także członów zdania złożonego współrzędnie: przeciwstawnego, wynikowego oraz synonimicznego), 2) fragmentów zdania wyrażonych imiesłowem przysłówkowym, 3) członów dopowiedzianych, wtrąconych. Przecinek stawia się także przed: 1) powtórzonym spójnikiem, 2) jednorodnymi i równorzędnymi członami zdania pojedynczego (podmiotami, dopełnieniami, przydawkami, okolicznikami), 3) wyliczeniem i wyszczególnieniem, 4) wyrazami występującymi w wołaczu będącymi poza związkami składniowymi. Szersze omówienie tego obszernego i skomplikowanego zagadnienia (wraz ze stosownymi przykładami) zawiera hasło Interpunkcja w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, a szczegółowe zalecenia dotyczące stosowania przecinka znajdzie wnikliwy czytelnik zwłaszcza w Słowniku interpunkcyjnym języka polskiego J. Podrackiego.
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2004-06-18
Kiedy stawiamy przecinki przed imiesłowami ? W słowniku jest napisane, że stawiamy przed imiesłowami zakończonymi na -ąc i -szy, jeżeli są do nich jakieś określenia. Ale czy analogicznie stawiamy przecinek przed imiesłowami o innych zakończeniach, np. -ąca, -ące itd.?
Odmienne imiesłowy przymiotnikowe – czynny (na -ący) i bierny (na -ny, -ty) – pełnią w zdaniu funkcje przydawek, czyli określeń rzeczownika. Można je oddzielać przecinkami od reszty zdania, ale nie jest to konieczne (zależy m.in. od intencji autora wypowiedzi), np. W dali za stawem widać było łąki, okryte jeszcze trawami. Spotkałem koleżankę, mieszkającą od lat za granicą . Od 1993 roku zgodnie z zaleceniem Komisji Kultury Języka PAN, mającym uprościć polską interpunkcję, oddziela się obowiązkowo przecinkiem każdy imiesłów zakończony na -ąc, -wszy i -łszy, bez względu na to, czy ma określenia, czy też występuje bez nich i bez względu na to, jak interpretujemy jego funkcję w zdaniu. Jeśli imiesłów taki jest wtrącony w zdanie, wydziela się go przecinkami z obu stron. Nieodmienne imiesłowy przysłówkowe – współczesny (na -ąc) oraz uprzedni (na -wszy i -łszy) – są w zdaniu złożonym ośrodkiem kolejnego wypowiedzenia, tzw. imiesłowowego równoważnika zdania i jako jednostki składniowe oddzielane są przecinkami (zob. regułę 367 zasad pisowni polskiej).
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2004-06-16
Wiadomo, że skróty, których ostatnia litera jest jednocześnie ostatnią literą pełnej formy danego wyrazu, nie przyjmują kropki. Chciałam zapytać jak to jest z ich odmienianymi formami, czy należy napisać: praca napisana pod kier. dr. X, czy ...pod kier.dr X? A może: ...pod kier. dra X?
Skrót dr piszemy bez kropki albo jako połączenie dra, drowi itd., chyba że zostanie użyty w przypadku zależnym, np. praca napisana pod kierunkiem dr. Kowalskiego (z kropką, bo to skrót od formy dopełniaczowej doktora, która na r się nie kończy). Dozwolone są zatem wersje: przyglądam się dr. (drowi) Kowalskiemu, idę z dr. (drem) Kowalskim, mówię o dr. (drze) Kowalskim. Jeśli kobieta jest doktorem, to jej stopień naukowy nazwany rzeczownikiem doktor nie odmienia się, napiszemy więc pod kierunkiem dr Anny Kowalskiej (bez kropki, bo r na końcu).
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2004-04-26
Mam problem z cudzysłowem: cytat: ‘cytat w cytacie’. - i właśnie ta końcówka mnie niepokoi. Czy powinnam skasować któryś z cudzysłowów?
Użycie cudzysłowu w cudzysłowie nie jest niepoprawne. Należy w takim przypadku zastosować dwa różne typy wyróżnienia cytatu, np. tekst szerszy ująć w cudzysłów zwykły, a tekst węższy w nim zawarty umieścić w cudzysłowie ostrokątnym. W interpunkcji polskiej obowiązuje zasada, że zdanie zawierające cytat (choćby on sam był również zdaniem) zamykamy kropką, a nie cudzysłowem. Zawiłości przytaczania można więc zobrazować następująco: „cytat: »cytat w cytacie«”. Por. J. Podracki, Słownik interpunkcyjny.
Katarzyna Wyrwas
Odmiana2004-03-11
Jakiego rodzaju jest P.S.ten P.S. czy to P.S.?
PS, czyli postscriptum (‘dopisek do listu’), jest w polszczyźnie rzeczownikiem rodzaju nijakiego, podobnie jak w języku łacińskim, z którego pochodzi. Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. E. Polańskiego skrótowiec PS zapisujemy wielkimi literami i bez kropek (reguły 90 i 218).
Interpunkcja2004-02-28
Przed jakimi wyrazami nie stawiamy przecinka?
Przecinka nie stawiamy przed wieloma wyrazami. Pytanie jest sformułowane nieco nieprecyzyjnie, ale domyślam się, że idzie o spójniki. Zasadniczo nie stawiamy przecinka przed spójnikami: i, oraz, tudzież, lub, albo, bądź, ani, ni, a (jeśli występuje w znaczeniu i). Od tej reguły istnieje jednak kilka wyjątków, ponieważ postawimy po tych spójnikach przecinek, gdy np. następujący po nich tekst będzie dopowiedzeniem, por. Przyjaźnimy się mocno, i to od dawna. Przecinka użyjemy także w wyliczeniu, którego kolejne człony rozpoczynają się od tego samego spójnika, np. Interesował się i filmem, i teatrem, i muzyką. Jeżeli spójnik łączy zdania współrzędne w zdaniu złożonym, a między nimi znajduje się zdanie podrzędne, musi ono zostać wydzielone przecinkami bez względu na kolejny element, np. Chyba dostanie na gwiazdkę rower, o którym marzył, i będzie mógł trenować (zob. Jerzy Podracki Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania).
Katarzyna Wyrwas
Interpunkcja2004-02-10
Jak poprawnie zapisać za pomocą cyfr lata pięćdziesiąte, lata sześćdziesiąte?
Według Wielkiego słownik ortograficznego PWN pod red. E. Polańskiego (reguła 340) po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe stawiamy kropki, zatem należy napisać lata 50., lata 60.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2006-05-18
Jak pisze się marki szampana, piwa, np. moet & chandon, dużą czy mała literą?
Nazwy marek, firm i typów wyrobów przemysłowych piszemy wielką literą (reguła 88 w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod. red. E. Polańskiego). Mamy więc szampan marki Moet&Chandon, piwo marki Warka. Jeżeli jednak używamy tych nazw jako nazw pospolitych konkretnych przedmiotów, a nie jako nazw firm czy marek, to piszemy je małą literą (reguła 109): Codziennie piję moet & chandon albo dwie warki.
Alicja Podstolec
Ortografia2006-01-13
Czy piszemy w tytule Słownik Ortograficzny, Słownik Języka Polskiego czy też Słownik ortograficzny, Słownik języka polskiego?
Nowy słownik ortograficzny PWN pod. red. E. Polańskiego podaje, że w tytułach utworów literackich i naukowych, w tytułach ich rozdziałów, w tytułach dzieł sztuki, zabytków językowych, odezw, deklaracji, ustaw wielką literą piszemy tylko pierwszy człon tytułu. A zatem poprawny zapis to Słownik ortograficzny i Słownik języka polskiego.
Alicja Podstolec
Ortografia2005-12-20
Dlaczego poprawne jest plugastwo, a nie plugawstwo? To samo dotyczy obrzydlistwa, myślistwa i innych, rybołówstwo natomiast zawiera literę w.
Zgodnie z regułami polskiej ortografii (reguła 44 w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod red. E. Polańskiego) na -wstwo zakończone są wyłącznie rzeczowniki pochodzące od czasowników lub rzeczowników zakończonych na w, jak np. łowić (rybołówstwo) czy trawić (marnotrawstwo). Lista wyrazów kończących się na -wstwo nie jest długa: szewstwo (szewc), rybołówstwo (łowić), zawodowstwo (zawodowiec), wychowawstwo (wychowawca), wykonawstwo (wykonawca), podwykonawstwo (podwykonawca), marnotrawstwo (trawić), współsprawstwo (współsprawca), znawstwo (znawca) i rzeczowniki tak zakończone, jak np. językoznawstwo, literaturoznawstwo, szubrawstwo (szubrawiec), kurewstwo (kurwa), rzeczowniki złożone z drugim członem -dawstwo (dawca), jak krwiodawstwo, prawodawstwo, sprawozdawstwo, a także -mówstwo (od mówca): brzuchomówstwo, krasomówstwo (listę tę przedstawiają Wielki słownik ortograficzny PWN oraz Słownik wyrazów kłopotliwych M. Bańko i M. Krajewskiej, a w znalezieniu pozostałych pomóc może np. Indeks a tergo do Uniwersalnego słownika języka polskiego pod red. S. Dubisza). Do grupy tej nie zalicza się rzeczowników utworzonych od przymiotników, a więc myślistwa, lenistwa, plugastwa, obrzydlistwa i in., w ich podstawach bowiem, którymi są przymiotniki myśliwy, leniwy, plugawy, obrzydliwy, litera w jest elementem przyrostka słowotwórczego.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2005-12-07
Dzień dobry. Jak poprawnie napisać FIAT RITMO, VOLVO AMAZON w znaczeniu nazwy produktu, a nie marki? Wiadomo, że: Przyjechała fiatem, ale co z Fiatem Ritmo? Przyjechała Fiatem Ritmo, fiatem Ritmo czy fiatem ritmo? Proszę o odpowiedź, pozdrawiam Justyna C.
Według od lat obowiązujących zasad polskiej ortografii (reguła 109) nazwy wyrobów przemysłowych, a ściślej nazwy seryjnych egzemplarzy tych wyrobów piszemy małymi literami, gdyż nie są to nazwy własne, lecz pospolite, pochodzące od nazw własnych. Na temat nazw samochodów wypowiadał się m.in. Przewodniczący Rady Języka Polskiego, prof. Andrzej Markowski: «możliwość zaznaczenia, że chodzi o markę wyrobu istnieje i – jak powszechnie wiadomo – odpowiednia reguła ortograficzna głosi, że właśnie nazwy firm i marek wyrobów przemysłowych (to one bowiem są znakami handlowymi prawnie chronionymi!) piszemy od dużej litery, np. samochód marki Peugeot albo samochód „Peugeot”, zegarek marki Citizen albo zegarek „Citizen” (...),margaryna marki Finea albo margaryna „Finea”, piwo marki Żywiec albo piwo „Żywiec”». Regule tej podlegać będzie także pisownia nazwy produktu, jego odmiany, a zatem: fiat ritmo, opel corsa, citroën xsara, polonez truck i inne.
Aldona Skudrzyk i Katarzyna Wyrwas
Ortografia2005-11-15
Sczytywać czy zczytywać. Wiem, że poprawna jest forma sczytywać w odniesieniu do znaczenia ‘przy robieniu korekty: czytając sprawdzić tekst z tekstem oryginalnym’: Sczytać maszynopis z rękopisem. Ale czy poprawna jest ta forma również w odniesieniu do sczytywania danych z kodu kreskowego za pomocą czytnika kodów. A co ze sczytywaniem danych z nośników cyfrowych?
Przedrostek z- ma w polszczyźnie trojaką, zgodną z wymową pisownię (zob. reguła 35 zasad pisowni polskiej) jako z-, s- oraz ś- (por. formy splątać, spłacić, ściec, ścienieć, zrumienić, zrymować itp.), ponieważ w niektórych wyrazach dochodzić może do upodobnienia grup spółgłosek na granicy rdzenia i przedrostka, co znajduje odzwierciedlenie także w ortografii. Dlatego też bez względu na znaczenie (starsze czy nowsze) wyrazu tylko zapis sczytywać jest poprawny i odnotowany w słownikach. Inna rzecz, że na stronach internetowych spotkać można ponad dwa razy więcej form z błędnym zapisem !zczytywać niż form poprawnych ortograficznie! Użytkownicy języka prawdopodobnie dążą w ten sposób do zróżnicowania dwóch form, !zczytywaniem bowiem nazywa się wyłącznie czynności związane z nośnikami danych, liczników itp.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2005-11-04
Szanowni Państwo, czy w odmianie nazwy firmy Metalexport popełniłam błąd odmieniając: Metaleksportu? Podobno jest to oboczność. Czy to nieszczęsne x w nazwach firm należy przekształcać w ks czy też nie?
Problem dotyczy tylko -x na końcu nazwy, np. Hortex, w Horteksie. W Pani przykładzie znak stoi wewnątrz nazwy, a więc nie należy go przekształcać (zob. regułę 27 zasad pisowni polskiej).
Jan Grzenia
Ortografia2005-03-01
Proszę o autorytatywną odpowiedź na pytanie czy wszechczasów pisze się razem czy osobno.
Słowniki PWN-u podają pisownię rozdzielną: wszech czasów i taka jest zgodna z normą ortograficzną. Coraz bardziej rozpowszechnia się pisownia łączna, ponieważ forma wszech jest archaizmem językowym, który obecnie nie występuje samodzielnie, lecz wchodzi w skład utartych związków wyrazowych (frazeologizmów), dlatego też pisownia wszechczasów może wkrótce zostać uznana za dopuszczalną. Na razie jednak nie jest jeszcze akceptowana, a Rada Języka Polskiego stwierdza w swej opinii, że nie ma ona uzasadnienia.
Katarzyna Wyrwas
Ortografia2005-02-25
Proszę o rozstrzygnięcie sporu: Czy forma dwudziestopięcio i pół letni jest napisana poprawnie. Dziękuję.
Ten złożony przymiotnik należy zapisać łącznie – dwudziestopięcioipółletni, zob. Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, reguła 136.
Katarzyna Wyrwas

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12