Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Poprawność komunikacyjna2004-06-16
Czy na wizytówce lub w tekście reklamowym lepiej napisać dr nauk med. czy dr med.?
Stosuje Pani mieszany zapis: część wyrazów w wersji skróconej, część w pełnym brzmieniu. Myślę, że przede wszystkim należałoby przyjąć jakąś jedną strategię – proponuję np. doktor nauk medycznych (bo tak brzmi pełna oficjalna polska nazwa) lub w skrócie dr n. med..
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-06-08
Jaka forma jest prawidłowa? W odpowiedzi na ogłoszenie (...) zgłaszam swą (czy swoją?) kandydaturę na stanowisko Regional Manager (czy Managera?)?
Obie formy zaimka (swą i swoją) są poprawne. W tym przypadku można ich użyć zamiennie.
Aldona Skudrzyk
Rzeczownik manager w polszczyźnie jest odmienny, dlatego można w tekście użyć formy dopełniaczowej managera.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-06-03
Zdanie: Nowoczesny biurowiec w Śródmieściu Warszawy. Jestem prawie pewna, że brzydko brzmi to zdanie i jest to z pewnością błąd. Ale jaki? Jak go nazwiecie?
Myślę, że wrażenie niefortunności (stylistycznej) jest słuszne - choć nie ma tu błędu gramatycznego, tylko właśnie stylistycznym (konstrukcja nie jest zdaniem - to jego równoważnik (brak orzeczenia), typowy dla struktury nagłówków i tytułów. Niefortunność // błąd polega na tym, że śródmieście znaczy właśnie ‘środek miasta’, a sens ‘miasto’ zawiera się już w słowie Warszawa; przy tym Śródmieście pisane wielką literą to nazwa własna dzielnicy miasta (Warszawa-Śródmieście) - a wtedy przydawka Warszawy jest zbyteczna, redundantna (podobnie jak „urzędnicze” wyrażenia w mieście Warszawie, w mieście Toruniu). Powinno być albo: nowoczesny biurowiec w śródmieściu - albo (i jeszcze precyzyjniej): nowoczesny biurowiec w (samym) środku // w samym centrum Warszawy, bo autorowi chodziło zapewne o zaakcentowanie tego, że w absolutnie centralnym, więc ważnym, punkcie miasta.
Ewa Jędrzejko
Poprawność komunikacyjna2004-06-03
Czy prawidłowe jest powiedzenie w pustyni, tak jak w tytule powieści H. Sienkiewicza?
Współcześnie mówi się na pustyni oraz na Saharze, na Pustyni Libijskiej, na Gobi itd. W tytule powieści Sienkiewicza mamy do czynienia z wyjątkiem literackim.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-05-28
Czy poprawna jest forma, moim zdaniem zdecydowanie nadużywana, czemu zamiast dlaczego?
Oba słowa są poprawne. Częstsze występowanie czemu, na które Pani / Pan zwraca uwagę, może wynikać z tego, że jest to wyraz krótszy. Zdecydowanie niepoprawna jest powstała w wyniku skrzyżowania obu wyrazów forma !dlaczemu.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-05-28
Mam wątpliwości dotyczące sloganu: Twoja lokalna kwiaciarnia w Polsce, jakim reklamuje się w polonijnej prasie jedna z polskich kwiaciarni wysyłkowych. Słownik języka polskiego PWN definiuje słowo lokalny jako ‘właściwy danemu miejscu, ograniczony do danego miejsca; miejscowy’. Czy zastosowanie tego przymiotnika w powyższym kontekście nie kłóci się w pewnym stopniu z tą międzynarodową ekspansją?
Slogan rzeczywiście nie jest zbyt fortunny. Myślę, że jest to rodzaj kalki językowej - angielskie słowo local oznacza ‘lokalny’, ale też ‘tamtejszy’ lub ‘tutejszy’ - prawdopodobnie układał to hasło Polak, który już lepiej włada językiem angielskim niż polskim, i nakłada trochę szersze znaczenie angielskie na znaczenie polskie. Po angielsku – Your local florist in Poland jest poprawne, po polsku zaś Twoja lokalna kwiaciarnia w Polsce po prostu nie brzmi, nie mówimy w ten sposób, w tym kontekście przymiotnik lokalny nie może się pojawić - już prędzej miejscowa kwiaciarnia, np. Mamy naszą miejscową kwiaciarnię w Warszawie czy podobne. Chociaż niektóre konteksty lokalny i local są wspólne i wspólne jest także podstawowe znaczenie (np. local newspaper 'lokalna gazeta'), to w polszczyźnie jest inna niż w języku angielskim dystrybucja słowa lokalny.
Jacek Warchala
Poprawność komunikacyjna2004-05-17
Czy pytanie jaka jest pogoda na polu jest poprawne?
Wśród kryteriów poprawności językowej wymieniane jest kryterium geograficzne. Forma na pole występuje powszechnie w języku potocznym na południu Polski. W słownikach poprawnościowych jest odnotowana z kwalifikatorem: regionalnie. Używana jest zwykle w komunikacji codziennej w zwrotach wyjść na pole (północnopolskie wyjść na dwór) i być na polu (na dworze; tu mazowieckie na dworzu określane jest w słownikach jako niepoprawne). Regionalizmy nie są błędami językowym, świadczą o odrębności językowej różnych części Polski spowodowanej rozwojem historycznym i przemianami kulturowymi. Można zauważyć różnice (szczególnie w słownictwie) miedzy mieszkańcami poszczególnych regionów: Mazowsza, Małopolski, Podlasia, Wielkopolski, Śląska. Regionalizmy zwykle zauważamy u innych i mogą być przyczyną zabawnych nieporozumień (kiszka to gatunek wędliny lub kwaśne mleko) lub niekończących się sporów, czy jemy borówki czy jagody.
Romualda Piętkowa
Poprawność komunikacyjna2004-05-17
Jaka forma zwrotu jest poprawniejsza: 1) proszę o przyjęcie do klasy o profilu sportowym czy 2) proszę o przyjęcie do klasy z profilem sportowym?
Poprawne (i chyba najczęściej używane) jest połączenie klasa o profilu.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-05-12
Czy fraza są aktualnymi egzaminatorami jest poprawna, zarówno gramatycznie jak i z punktu widzenia logiki? Preferowałbym formę są aktualnie egzaminatorami. Pierwsza rzecz, to znaczenie 'obecny' słowa aktualny, czy jest ono poprawne? Następnie nieporadność logiczna tej frazy. Cóż mogliby oznaczać owi aktualni egzaminatorzy? A egzaminatorzy nieaktualni? Czy brnąc dalej mówimy: aktualni murarze? Naturalniej brzmi być aktualnie kierowcą, obecnie pracować jako kierowca czy też były murarz.
Przymiotnik aktualny jest oceniany przez językoznawców jako natręt językowy zbyt często nadużywany. Szczególnie krytykowane jest używanie przymiotnika aktualny w znaczeniu ‘współczesny, obecny, teraźniejszy’, np. aktualne potrzeby, aktualne możliwości, aktualna sztuka. Jest to znaczenie nowe, powstałe pod wpływem francuskiego actuel. Mówiąc o czymś, że jest aktualne, mamy na myśli to, co dotyczy teraźniejszości, a w odniesieniu do dokumentów zachowuje ważność (aktualny rozkład jazdy, aktualny paszport, aktualne zaświadczenie itp.). I w tym znaczeniu zapewne użyto połączenia aktualni egzaminatorzy jako skrótu w miejsce oficjalnego sformułowania egzaminatorzy posiadający uprawnienia do egzaminowania, i to uprawnienia, które nie straciły ważności (zachowują ważność). I tu dochodzimy do sedna sprawy. Niewątpliwie rażące jest sformułowanie aktualni egzaminatorzy w kontaktach oficjalnych mówionych, a szczególnie w pismach urzędowych. Jednak nie jest to połączenie błędne w kontaktach nieoficjalnych w określonej grupie zawodowej, ponieważ spełnia przynajmniej dwa kryteria poprawności językowej: kryterium ekonomiczności – jest krótkie i funkcjonalności – rozmawiający wiedzą, co znaczy. A z logiką w języku różnie bywa... Przypominają mi się w tym miejscu przygody małego człowieczka z filmu animowanego kiedyś wyświetlanego w TVP. Dziwił się on, dlaczego wchodzimy po schodach, a nie po wchodach. Pozostałe przykłady – aktualni murarze, aktualni kierowcy – są jednak raczej humorystyczne, bo trudno tu o uzasadnienie: murarze posiadający uprawnienia upoważniające do kładzenia cegieł, ale gdyby chodziło tu o uprawnienie do pracy w szczególnie niebezpiecznych warunkach, to kto wie...
Romualda Piętkowa
Poprawność komunikacyjna2004-05-10
Czy poprawny jest zapis uczucie smutku uczuciem, a obowiązki obowiązkami?
Nie widzę w tym wypowiedzeniu niczego szczególnie niepoprawnego. Wydaje mi się jedynie, że zwykle w tego typu sformułowaniach mamy do czynienia z symetrią składników, objawiającą się w powtórzeniu danego elementu w innej formie fleksyjnej, np. obowiązki obowiązkami. W pierwszej części cytowanej przez Panią wypowiedzi – uczucie smutku uczuciem – można zatem mówić o pewnego rodzaju elipsie. Doradzałabym uzupełnienie opuszczonego elementu: uczucie smutku uczuciem smutku.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-05-08
Czy użycie w tekście reklamowym sformułowania serwis domowy w kontekście naprawy sprzętu elektronicznego w domu klienta jest poprawne? Przeszukując zasoby internetowe nie znalazłam podobnego sformułowania na określenie tego typu usług.
Rzeczownik serwis ma w tradycyjnych słownikach w zasadzie dwa znaczenia: ‘zestaw naczyń’ i ‘zestaw informacji (lub prasy)’; angielskie słówko serwis (już spolszczone – service) w znaczeniu ‘obsługa, usługa’ może raczej wystąpić w domu klienta, a zatem lepiej powiedzieć serwis w domu klienta. Serwis domowy kojarzyłby się pewnie z naczyniami domowymi lub pakietem informacji przesyłanych do domu przez Internet, a nie z obsługą (naprawą) jakiegoś urządzenia w domu klienta. A może raczej powinno się użyć sformułowania naprawy w domu klienta?
Jacek Warchala
Poprawność komunikacyjna2004-03-25
(przepraszam za trywialność pytania) Czy pojęcie specyfika emocjonalna w ogóle istnieje i czy zostało poprawnie użyte w zdaniu to, że dziś mówimy o sobie z dumą homo sapiens zawdzięczamy specyfice emocjonalnej, wykształconej przez kulturę?
Z przymiotnikiem emocjonalny wiążą się raczej rzeczowniki sfera, przeżycie, zaburzenia i postawy, nie zaś specyfika. Ponadto z kontekstu wynika, że lepiej mówić tu o postawie mentalnej, bo mówimy w odniesieniu do dumy. Chyba także niezręczne jest tu akcentowanie w strukturze składniowej roli sprawczej kultury, bo sam wszakże człowiek ją tworzy. Proponowałabym więc poprawić na: ...zawdzięczamy kulturowo ugruntowanej postawie mentalnej.
Iwona Loewe
Poprawność komunikacyjna2004-03-19
Chciałabym dowiedzieć się o poprawność słowa ostrzówka oznaczającego ‘temperówkę’. Czy jest to słowo niepoprawne, czy jest to po prostu słowo pochodzące z gwary?
Słowniki ogólne współczesnego języka polskiego nie notują wyrazu ostrzówka. W Słowniku języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka występuje jedynie inny regionalny odpowiednik – ostrzynka ‘przyrząd do temperowania ołówków’, który jest synonimem temperówki. W polszczyźnie znany jest także rzeczownik strugaczka nazywający to samo narzędzie (por. Nowy słownik gwary uczniowskiej pod red. H. Zgółkowej). Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego wydany w latach 1958-1962 uznawał ostrzynkę za słowo z języka uczniowskiego i regionalne, strugaczkę zaś za wyraz rzadki.
Ostrzówka należy do grupy regionalizmów leksykalnych, których nie traktuje się jako błędów językowych. Regionalizmy są zgodne z normą użytkową polszczyzny, a dokładniej z normą regionalną. Oznacza to, że zostaną uznane za niepoprawne (stylistycznie) np. w tekstach o charakterze oficjalnym (urzędowym, naukowym itp.), w mowie potocznej zaś mogą być używane bez ograniczeń, o ile tylko nie powodują powstawania barier komunikacyjnych ;-). A. Markowski pisze w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN: „Dość liczne regionalizmy leksykalne (ankieta do ich badania liczy ok. 700 pytań) nie przeszkadzają jednak na ogół w porozumiewaniu się Polaków z różnych regionów, gdyż nie są nazwami podstawowymi, a ponadto rzadko używa się ich w kontaktach publicznych ponadregionalnych”. Słownik ten wymienia najczęściej używane regionalizmy leksykalne: krakowskie bil ‘słonina’, grysik ‘kasza manna’, poznańskie pyry ‘ziemniaki’, chabas ‘mięso’, białostockie przynuka ‘zachęcanie do posiłku’, kozytać ‘łaskotać’, warszawskie schaboszczak, śląskie gruba ‘kopalnia’. Po przeprowadzeniu badania na czterdziestojednoosobowej niereprezentatywnej próbie nielosowej ;-) dowiedziałam się, że wyraz ostrzówka używany jest w okolicach Bytomia, Piekar Śląskich, Miasteczka Śląskiego i Tarnowskich Gór. Okazało się, że w innych rejonach kraju na przyrząd do temperowania ołówków mówi się także ostrzawka, ostrzarka, ostrzałka oraz ostrzytko.
PS Dziękuję dr Romualdzie Piętkowej oraz Jej Studentom za pomoc w przeprowadzeniu ankiety na ten temat.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-03-16
Czy wyrażenie, że ktoś lub coś jest gwarantem słuszności jest poprawne?
Rzeczownik gwarant należy do słów występujących w języku oficjalnym, oznacza wyłącznie osobę gwarantującą coś, poręczającą coś, np. Prezydent jest gwarantem polskiej demokracji. Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego niepoprawne jest używanie rzeczownika gwarant w odniesieniu do pojęć abstrakcyjnych w znaczeniu ‘coś, co gwarantuje, zapewnia coś‘, np. (niepoprawne) *Budowanie silnej armii jest gwarantem naszej suwerenności. W takich kontekstach użyć należy rzeczownika gwarancjaBudowanie silnej armii jest gwarancją naszej suwerenności. Polecałabym konstrukcję ktoś / coś gwarantuje słuszność czegoś, o ile w ogóle w życiu ktoś lub coś może gwarantować słuszność czegokolwiek.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-03-16
Chciałam zapytać, czy wyrażenie coś nieznoszące sprzeciwu jest poprawne?
Wyrażenie to jest poprawne, notuje je m.in. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-02-26
Mam problem z użyciem słów: ekspansyjny i ekspansywny. Chciałabym ich użyć w kontekście: By Tatry zachowały swój charakter i nie ucierpiały z powodu zbyt ekspansyjnej / ekspansywnej turystyki... (chodzi o to, że turystyka jest masowa, rozwinięta na dużą skalę). Czy można użyć któregoś z tych słów w tym kontekście, jeśli tak, to którego?
W cytowanym zdaniu najlepiej użyć przymiotnika ekspansywny, ponieważ ekspansyjny ma wąski zakres użycia (np. polityka ekspansyjna).
Aldona Skudrzyk
Poprawność komunikacyjna2004-02-26
W jakich sytuacjach stosuje się czasownik wkładać, a w jakich ubierać? Kurtkę się wkłada czy ubiera?
Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego wskazuje, że czasownik wkładać znaczeniu ‘umieszczać coś, zwykle ubranie, na kimś, na sobie’ występujący w wyrażeniu ktoś wkłada coś — (na coś) poprawnie użyty jest w zdaniach typu Wkłada suknię, kapelusz, a na ręce jedwabne rękawiczki. Wkładam okulary i od razu lepiej widzę. Zdania te z czasownikiem ubiera byłby niepoprawne. Czasownik ubierać oznacza w polszczyźnie ‘wkładać na kogoś lub na coś ubranie’, np. Dziewczynki lubią ubierać swoje lalki. Od tygodnia ubieram chłopców w cieplejsze kurtki. Kurtkę, buty, czapkę, naszyjnik się wkłada, a ubrać można np. lalkę, dziecko i ... choinkę (myślę, że to wystarczające rozróżnienie!).
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-02-26
Poeta może zapewne drukować w periodykach, a czy drukować w antologiach również?
Jeżeli drukować rozumiemy wyłącznie jako ‘wydawać drukiem, oddawać do druku, publikować’, to pewnie można byłoby powiedzieć drukował w antologiach. Wydaje mi się jednak, że idzie tu zwłaszcza o publikowanie cykliczne, a cykliczność nie jest chyba typowa dla antologii, najlepiej zatem powiedzieć np. wydrukowano jego wiersze w antologii.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-02-26
Jak powinno się pisać np. z tym kuponem 10% upustu czy z tym kuponem 10% opustu?
Według Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego oba rzeczowniki są w tym kontekście dopuszczalne. Słownik ów uznaje opust za wyraz używany w handlu i definiuje go jako ‘obniżkę ceny udzielaną kupującemu przez sprzedawcę, rabat’, upust natomiast kwalifikuje jako wyraz środowiskowy (również handlowy) i wyjaśnia synonimem ‘obniżka’.
Katarzyna Wyrwas
Poprawność komunikacyjna2004-02-20
Czy słowo zażegnanie w wyrażeniu zażegnanie konfliktu jest słowem potocznym? Użyłam sformułowania zażegnanie konfliktu w pracy z psychologii i tak mi powiedziano.
Ani samo słowo, ani wyrażenie nie należą do stylu potocznego. Być może w pracy z psychologii wymagano od Pani użycia bardziej specjalistycznego określenia.
Katarzyna Wyrwas

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166