Frazeologia | 2005-12-20 |
Co znaczy związek frazeologiczny mieć nóż na gardle? | |
Mieć nóż na gardle oznacza, że ktoś znajduje się w ciężkiej sytuacji, zmuszającej do podjęcia szybkiej, zwykle niekorzystnej dla siebie decyzji (zob. Wielki słownik frazeologiczny z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz). [Grzegorz Mroczek] |
Frazeologia | 2005-12-20 |
Co to znaczy cierpieć męki Tantala? | |
Cierpieć męki Tantala to związek frazeologiczny oznaczający męczenie się wskutek niemożności osiągnięcia czegoś pożądanego, znajdującego się w zasięgu, lecz mimo to niedostępnego. Tantal to znany z mitologii greckiej syn Zeusa, król Lidii, ojciec Niobe. Wystawił na próbę wszechwiedzę bogów, wykradł ambrozję i częstował nią swych przyjaciół, rozpowiadał tajemnice bogów, za co ukarany został wiecznymi mękami głodu i pragnienia, podczas gdy stał w wodzie, zanurzony po szyję, a najpiękniejsze owoce zwieszały się z gałęzi tuż nad jego głową. Pindar podał, że karą był głaz wiszący nad jego głową. Zob. Wielki słownik frazeologiczny z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz. [Grzegorz Mroczek] |
Frazeologia | 2005-12-20 |
Jakie jest znaczenie frazeologizmu czekać na Godota? | |
Czekać na Godota oznacza nadaremne czekać na coś, co się nie zdarzy, lub na kogoś, kto nie nadejdzie. Godot to tajemniczy bohater tytułowej sztuki Samuela Becketta Czekając na Godota, na którego czekają Gogo i Didi nadaremnie (on ma przyjść na pewno jutro). Zob. Wielki słownik frazeologiczny z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz. [Grzegorz Mroczek] |
Frazeologia | 2005-12-20 |
Co oznacza związek kamień węgielny? | |
Kamień węgielny ma co najmniej dwa znaczenia. Po pierwsze - oznacza akt erekcyjny umieszczony w fundamencie nowo budowanego obiektu, a także pierwszą cegłę użytą do budowy: Kamień węgielny pod gmach ambasady francuskiej kładł de Gaulle (J. Krzysztoń Obłęd). Po drugie - oznacza podstawę, początek, najważniejszy składnik czegoś: Kamieniem węgielnym liberalizmu jest wolność gospodarcza (S. Owsiak Finanse). Zob. Wielki słownik frazeologiczny z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz. [Grzegorz Mroczek] |
Frazeologia | 2005-12-20 |
Co oznacza nie czas żałować róż gdy płoną lasy? | |
Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy jest to wiersz pochodzący z utworu J. Słowackiego Lilla Weneda (Prolog, wers 84), który z biegiem czasu stał się popularnym przysłowiem. Powyższe słowa mieszczą gniew i zdziwienie Rozy (jednej z bohaterek), że jej siostra, Lilla, płacze nad sobą i najbliższą rodziną, gdy naród pławi się w krwi, w walce bez nadziei. Podsumowując warto podkreślić, że powiedzenie to odnosi się do osób, które ponad wszystko stawiają siebie i swoje własne potrzeby (prof. dr M. Janik, wstęp do utworu J. Słowackiego Lilla Weneda). [Grzegorz Mroczek] Omawiane zdanie jest używane w sytuacjach, kiedy chcemy powiedzieć, że nie warto martwić się drobiazgami, szczegółami, sprawami nieistotnymi, ale warto zająć się tym, co naprawdę ma duże znaczenie; w obliczu spraw wielkich szkoda trwonić bezcenny czas na rzeczy błahe, małej wagi. [Joanna Przyklenk] |
Frazeologia | 2005-12-20 |
Co oznacza frazeologizm łódź Charona? | |
Łódź Charona symbolizuje śmierć. W mitologii greckiej Charon to ponury starzec ze szczeciniastą, siwą brodą, w stroju niewolnika i okrągłym kapeluszu. Przewoził dusze zmarłych przez rzeki Hadesu - Styks i Acheron, rzeki śmierci i zapomnienia, burą albo rudą łodzią. Przetrwał w folklorze współczesnej Grecji (podobnie jak Lamia, nereidy i mojry), ale jako Anioł Śmierci (Charos, Charontas), a nie przewoźnik (W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury). [Grzegorz Mroczek] |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza związek frazeologiczny Salomonowy wyrok? | |
Salomonowy wyrok to wyrok mądry i sprawiedliwy, choć o zaskakującej formule rozstrzygnięcia. Salomon - król izraelski, syn Dawida i Betsebe. Biblia podaje słynny przykład roztropności i mądrości Salomona: dwie niewolnice urodziły w tym samym czasie synów, a jedno z tych dzieci wkrótce zmarło. Obie kobiety przyszły do Salomona, aby rozsądził, która z nich jest matką żywego chłopca. Władca rozkazał przeciąć dziecko na połowę i dać każdej z niewolnic. Jedna z nich zaczęła prosić, by król wstrzymał wydany wyrok. Wtedy mądry Salomon rozpoznał, która z kobiet jest matką chłopczyka (W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury). Grzegorz Mroczek |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co to znaczy platoniczna miłość? | |
Miłość platoniczna to miłość idealna ograniczona do sfery duchowej, do adoracji. W takiej miłości nie ma ani namiętności, ani pożądania. (zob. P. Müldner-Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). Katarzyna Murzyn |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza przysłowie Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka? | |
Przysłowia nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka możemy użyć w stosunku do osoby, która dokazywała, była nieuczciwa i w końcu poniosła za to karę (zob. P. Müldner-Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). Katarzyna Murzyn |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza frazeologizm dać se siana? | |
Dawać (se, sobie) siana (z czymś) oznacza 'przestawać coś robić; przestawać zajmować się, interesować się kimś, czymś; dawać sobie spokój z czymś', np. Dzisiaj jest tak zimno, że z kąpielą w morzu dałem sobie siana. Ten związek frazeologiczny jest używany w języku potocznym (zob. P. Müldner-Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). Katarzyna Murzyn |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza frazeologizm małe piwo? | |
Związek frazeologiczny małe piwo ma dwa znaczenia. Dosłownie oznacza małą porcję piwa, a przenośnie w języku potocznym oznacza problem łatwy do rozwiązania, nic ważnego, np. Przestań marudzić, wymiana koła to małe piwo (zob. P. Müldner-Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). Katarzyna Murzyn |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza frazeologizm robić w konia? | |
Potoczny frazeologizm robić (kogoś) w konia znaczy oszukiwać kogoś, wykorzystywać, żartować, kpić sobie z kogoś, np. Nie rób mnie w konia, przecież wiem, że to samochód twojego ojca (zob. P. Müldner-Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). Katarzyna Murzyn |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Chciałabym prosić o wyjaśnienie związku frazeologicznego rzucać słowa na wiatr. | |
Mówić (rzucać słowa) na wiatr to znaczy obiecywać coś w sposób nieodpowiedzialny, bez chęci albo możliwości dotrzymania słowa. Wyrażenie to pochodzi z Wulgaty, 1. list do Koryntian, 14, 9: Będziecie mówić na wiatr (zob. W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury). Anna Majdak |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza związek koło Iksjona? | |
Koło Iksjona oznacza męczarnie, katusze i cierpienie bez kresu (zob. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego). W mitologii greckiej Iksjon to pierwszy człowiek, który zabił swojego krewnego Ejoneusa, za co został strącony do Tartaru, gdzie przykuto go do wiecznie obracającego się koła. Anna Majdak |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza kompleks Elektry? | |
Kompleks Elektry to podświadoma i stłumiona skłonność (płciowa) do ojca i strach przed odwetem matki, jako rywalki budzącej nieuświadomioną wrogość dziecka. Pojęcie to jest używane w psychoanalizie. Elektra (w mitologii greckiej) to córka Agamemnona i Klitemnestry, siostra Ifigenii i Orestesa, która nakłaniała brata do zabicia matki dla pomszczenia zamordowanego przez Klitemnestrę ich ojca, Agamemnona (zob. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego). Anna Majdak |
Frazeologia | 2005-12-19 |
Co oznacza związek frazeologiczny kompleks Edypa? | |
Kompleks Edypa to podświadoma skłonność seksualna syna do matki i związane z nią uczucie wrogości wobec ojca oraz poczucie winy i lęk przed karą (zob. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka). Edyp to znany z mitologii greckiej to król tebański, który nieświadomie zabił ojca i poślubił matkę. Zygmunt Freud, zainspirowany mitem, wprowadził do psychoanalizy pojęcie kompleksu Edypa. Anna Majdak |
Frazeologia | 2005-11-22 |
Czy poprawne jest sformułowanie: Platforma Obywatelska z pozycji zwycięzcy została zmarginalizowana? | |
Najlepiej byłoby napisać, że Platforma Obywatelska z pozycji zwycięzcy została zepchnięta na drugi plan (ewentualnie: wyrzucona na margines; lub: znajduje się na marginesie). Wyrażenie być, znajdować się na marginesie oznacza ‘być, znajdować się na drugim planie, na uboczu; być od czegoś odsuniętym’, wyrzucać (kogoś) na margines to znaczy ‘wyłączać kogoś ze społeczności, izolować, pozbawiać znaczenia’, a zepchnąć coś na drugi plan ‘potraktować coś jako rzecz mniej ważną, drugorzędną, mogącą być wykonaną po czymś innym’ (zob. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka; Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego). Katarzyna Wyrwas |
Frazeologia | 2005-10-10 |
Czy mogę prosić o wyjaśnienie związków frazeologicznych zapuścić korzenie i wracać do korzeni? | |
Puścić lub zapuścić korzenie to znaczy ‘ugruntować się, umocnić, wrosnąć, zadomowić się’ (zob np. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka), wracać do korzeni to ‘zaczynać się zajmować swoim pochodzeniem, historią rodziny, tradycją rodzinną’, ale również ‘zaczynać się przyznawać do swego pochodzenia (zob. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego). Katarzyna Wyrwas |
Frazeologia | 2005-10-07 |
Witam:) mam takie malutkie pytanko, skąd można wziąć znaczenie następujących biblizmów: złoty cielec, kolos na glinianych nogach, kto sieje wiatr zbiera burzę, kielich goryczy, płacz i zgrzytanie zębów, zakazany owoc?? Albo co one oznaczają, jakbym mogła prosić. Z góry wielkie dzięki:*:):) | |
Istnieje publikacja zbierająca związki frazeologiczne pochodzące z Biblii – Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego autorstwa A. Godynia. Poza tym biblizmy odnotowane są również w „zwykłych” słownikach frazeologicznych, których spis zamieszczamy na naszej stronie. Znaczenie interesujących Panią związków frazeologicznych znaleźć można także w słownikach ogólnych języka polskiego. Katarzyna Wyrwas |
Frazeologia | 2005-09-27 |
Co oznacza wyrażenie jedenasta plaga? | |
Jedenastej plagi nie odnotowują ani słowniki frazeologiczne, ani słowniki ogólne języka polskiego. Plag, które Bóg zesłał na Egipt, było dziesięć, idąc zatem tropem plag egipskich dotarłam do słownika A. Godynia Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego. W publikacji tej pod hasłem plaga egipska o znaczeniu ‘coś niezwykle dokuczliwego’, widnieje również notka, że w 2. połowie XIX wieku w prozie Ludwika Sztyrmera pojawiło się określenie Prawdziwa jedenasta plaga egipska, które zapewne dało początek modyfikacjom tego związku frazeologicznego. Jedenastą plagę można zinterpretować jako wzmocnioną formę dawniejszego frazeologizmu plaga egipska, czyli zjawisko w pewnym sensie analogiczne do ósmego cudu świata (cudów było siedem) czy dziesiątej muzy będącej metaforycznym określeniem kina (Muz było dziewięć). Jedenasta plaga oznaczać może po prostu ‘kolejną dokuczliwą rzecz’ lub też ‘coś dokuczliwego jeszcze bardziej niż egipskie plagi’. Katarzyna Wyrwas |